⚙️ แม่พิมพ์ปั๊มโลหะ (Stamping Molds): ประเภทและการทำงานของ Die Set
แม่พิมพ์ปั๊มโลหะ (Stamping Molds) เป็นเครื่องมือที่มีความแม่นยำสูง ใช้ในการ ตัด (Cutting) และ ขึ้นรูป (Forming) โลหะแผ่น (Sheet Metal) ให้เป็นชิ้นส่วนที่มีรูปร่างตามต้องการ โดยอาศัยแรงกดจากเครื่องเพรส (Press Machine) หัวใจสำคัญที่ควบคุมความแม่นยำในการทำงานของแม่พิมพ์คือ ชุดดายเซต (Die Set)
ประเภทของแม่พิมพ์ปั๊มโลหะ (Types of Stamping Dies)
แม่พิมพ์ปั๊มโลหะถูกแบ่งตามลักษณะการทำงานและจำนวนสถานีการผลิต (Stations) ดังนี้:
1. แม่พิมพ์เดี่ยว (Single Die / Single Station Die)
หลักการทำงาน: ทำงานได้เพียง $1$ ขั้นตอนต่อการกด $1$ ครั้ง เช่น แม่พิมพ์ตัดแผ่นเปล่า (Blanking Die), แม่พิมพ์เจาะรู (Piercing Die), หรือแม่พิมพ์ดัด (Bending Die)
การใช้งาน: เหมาะสำหรับการผลิตชิ้นงานที่ไม่ซับซ้อน หรือการผลิตปริมาณน้อยที่ต้องการความยืดหยุ่นในการปรับเปลี่ยน
2. แม่พิมพ์ผสม (Compound Die)
หลักการทำงาน: ทำงานได้ $2$ รูปแบบขึ้นไป ในสถานีเดียว ต่อการกด $1$ ครั้ง ตัวอย่างที่พบบ่อยคือ การตัดรูและการตัดขอบนอก (Blanking and Piercing) พร้อมกันในจังหวะเดียว
การใช้งาน: เหมาะสำหรับชิ้นงานที่ต้องการความเที่ยงตรงสูงระหว่างรูและขอบนอก เนื่องจากตำแหน่งถูกกำหนดพร้อมกัน
3. แม่พิมพ์ต่อเนื่อง (Progressive Die)
หลักการทำงาน: เป็นแม่พิมพ์ที่มี หลายสถานี (Multiple Stations) เรียงต่อกัน โดยแต่ละสถานีจะทำหน้าที่ต่างกัน (เช่น ตัดรู, ขึ้นรูป, พับ, ตัดขอบ) แผ่นโลหะ (Strip) จะถูกป้อนและ เคลื่อนที่ไปตามสถานีต่าง ๆ โดยที่ชิ้นงานยังคงยึดติดกับแถบโลหะ (Carrier Strip) จนกระทั่งสถานีสุดท้ายจึงถูกตัดขาดออกจากแถบ
การใช้งาน: เหมาะสำหรับการผลิตปริมาณมาก (High Volume) และชิ้นงานที่มีความซับซ้อนสูง เนื่องจากมีประสิทธิภาพและความเร็วในการผลิตสูงที่สุด
4. แม่พิมพ์ส่งผ่าน (Transfer Die)
หลักการทำงาน: คล้ายกับ Progressive Die ที่มีหลายสถานี แต่ชิ้นงานจะถูก ตัดขาดจากแถบโลหะตั้งแต่สถานีแรก และใช้ แขนกล (Transfer Mechanism) หรือกลไกอัตโนมัติอื่น ๆ ในการหยิบและส่งผ่านชิ้นงานไปยังสถานีถัดไปตามลำดับ
การใช้งาน: เหมาะสำหรับชิ้นงานที่มีขนาดใหญ่และต้องการการขึ้นรูปลึก (Deep Drawing) ซึ่ง Progressive Die อาจทำได้ยาก
🔩 หลักการทำงานของชุดดายเซต (Die Set Working Principle)
ชุดดายเซต (Die Set) คือโครงสร้างหลักของแม่พิมพ์ปั๊มโลหะ ทำหน้าที่ยึดและจัดแนว (Align) ชิ้นส่วนที่สำคัญทั้งหมดให้ทำงานร่วมกันอย่างแม่นยำ Die Set ประกอบด้วยส่วนหลัก ๆ ดังนี้:
| ส่วนประกอบ | ชื่อภาษาอังกฤษ | หน้าที่และการทำงาน |
| แผ่นบน | Upper Shoe / Punch Holder | ยึด พั้นซ์ (Punch) เข้ากับ Ram (ส่วนเคลื่อนที่) ของเครื่องเพรส |
| แผ่นล่าง | Lower Shoe / Die Holder | ยึด ดายบล็อก (Die Block) เข้ากับแท่น (Bolster Plate) ของเครื่องเพรส |
| พั้นซ์ | Punch | ชิ้นส่วนตัวผู้ (Male) ที่เคลื่อนที่ลงมาเพื่อ ตัดหรือขึ้นรูป โลหะแผ่น |
| ดายบล็อก | Die Block / Die | ชิ้นส่วนตัวเมีย (Female) ที่เป็นคมตัดหรือแม่พิมพ์รับรูปทรงสุดท้ายของชิ้นงาน |
| ไกด์พินและไกด์บูช | Guide Pins & Bushings | ทำหน้าที่ นำทาง และรักษาความเที่ยงตรงของการเคลื่อนที่ในแนวตั้งฉากของ Punch และ Die ให้ประกบกันอย่างแม่นยำตลอดอายุการใช้งาน |
| แผ่นปอก | Stripper Plate | ใช้สำหรับ ปอกชิ้นงานหรือเศษโลหะ ที่อาจติดค้างอยู่กับ Punch หลังจากกระบวนการตัดหรือขึ้นรูปเสร็จสิ้น |
หลักการทำงาน:
การจัดแนว (Alignment): แถบโลหะถูกป้อนเข้าไปในช่องว่างระหว่าง Punch และ Die Block
การกด (Stroke): เครื่องเพรสจะออกแรงกดผ่าน Ram ทำให้ Upper Shoe พร้อมด้วย Punch เคลื่อนที่ลงมา
การตัด/ขึ้นรูป (Working): Punch และ Die Block ทำงานร่วมกันเพื่อตัดหรือขึ้นรูปโลหะตามระยะ เคลียแรนซ์ (Clearance) ที่กำหนดไว้อย่างแม่นยำ
การดีดออก (Ejection): เมื่อ Punch ยกขึ้น, Stripper Plate จะทำงานเพื่อผลักแผ่นโลหะหรือเศษโลหะออกจาก Punch
| ประเภทแม่พิมพ์ | Stamping Dies, แม่พิมพ์ปั๊มโลหะ, Progressive Die, แม่พิมพ์ต่อเนื่อง, Compound Die, Transfer Die, Single Die |
| ส่วนประกอบ | Die Set, Punch, Die Block, Guide Pin, Stripper Plate, ชุดดายเซต |
| กระบวนการ | Sheet Metal Stamping, การปั๊มโลหะแผ่น, Blanking, Piercing, Forming, Bending |
| หลักการทำงาน | Tooling, ความแม่นยำแม่พิมพ์, Metalworking |
ประเภทของแม่พิมพ์ปั๊มโลหะ (Types of Stamping Dies)
ภาพที่ 1: เปรียบเทียบแม่พิมพ์เดี่ยว, ผสม, และต่อเนื่อง
ภาพนี้แสดงภาพรวมของ Single Die, Compound Die, และ Progressive Die เพื่อให้เห็นความแตกต่างของจำนวนสถานีและการทำงาน
