วัสดุที่ใช้ในการผลิตแม่พิมพ์ ⚙️

วัสดุที่ใช้ในการผลิตแม่พิมพ์ ⚙️

การเลือกใช้วัสดุในการผลิตแม่พิมพ์เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อ อายุการใช้งาน (Tool Life), ความแม่นยำ (Precision), ต้นทุน (Cost), และ ประสิทธิภาพ (Performance) ของกระบวนการผลิต วัสดุสำหรับแม่พิมพ์จะต้องมีคุณสมบัติที่ทนทานต่อสภาวะรุนแรง เช่น แรงกดสูง, การสึกหรอ, และความร้อนหรือการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิที่รวดเร็ว

1. โลหะกลุ่มหลัก (Main Metal Groups)

โลหะเป็นวัสดุหลักในการผลิตแม่พิมพ์เกือบทุกชนิด โดยเฉพาะในงานขึ้นรูป (Forming) และงานฉีด (Casting/Injection)

A. เหล็กกล้าเครื่องมือ (Tool Steel)

เป็นวัสดุที่ใช้กันอย่างแพร่หลายที่สุดในอุตสาหกรรมแม่พิมพ์ เนื่องจากมีความแข็งสูง (Hardness), ทนทานต่อการสึกหรอ (Wear Resistance), และสามารถชุบแข็ง (Harden) ได้

• เหล็กกล้าสำหรับงานเย็น (Cold Work Tool Steel): ใช้กับแม่พิมพ์ที่ทำงานที่อุณหภูมิปกติหรือต่ำกว่า $200^\circ C$ เช่น แม่พิมพ์ปั๊มตัดโลหะ (Stamping Dies) หรือแม่พิมพ์ขึ้นรูปเย็น มักมีค่าความทนทานต่อการสึกหรอสูง (เช่น D2, O1)

• เหล็กกล้าสำหรับงานร้อน (Hot Work Tool Steel): ใช้กับแม่พิมพ์ที่ทำงานภายใต้ความร้อนสูง เช่น แม่พิมพ์หล่อโลหะ (Die Casting) หรือแม่พิมพ์อัดพลาสติก (Compression Molds) มักมีคุณสมบัติด้านความทนทานต่อความร้อนและการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิที่ดี (เช่น H13, P20)

B. เหล็กกล้าสเตนเลส (Stainless Steel)

ใช้สำหรับแม่พิมพ์ที่ต้องการความต้านทานการกัดกร่อน (Corrosion Resistance) สูง เช่น แม่พิมพ์ที่ใช้กับวัสดุพลาสติกที่มีฤทธิ์กัดกร่อน หรือแม่พิมพ์สำหรับอุตสาหกรรมอาหารและยา

C. โลหะผสมอื่น ๆ (Other Metal Alloys)

• อะลูมิเนียมอัลลอย (Aluminum Alloys): ใช้ในแม่พิมพ์ทดลอง (Prototyping Molds) หรือแม่พิมพ์สำหรับการผลิตจำนวนไม่มาก เนื่องจากมีราคาถูกกว่าและทำงานได้ง่ายกว่าเหล็ก แต่มีความทนทานต่อการสึกหรอน้อยกว่า

• คาร์ไบด์ (Carbides): เช่น ทังสเตนคาร์ไบด์ (Tungsten Carbide) ใช้สำหรับแม่พิมพ์ที่ต้องการความแข็งสูงสุดและความทนทานต่อการสึกหรอสูงมาก เช่น แม่พิมพ์ลากเส้นลวด (Wire Drawing Dies)

2. วัสดุสำหรับแม่พิมพ์เฉพาะทางและการพิมพ์ (Specialty & Printing Materials)

A. วัสดุคอมโพสิตและอีพ็อกซีเรซิน (Composites & Epoxy Resins)

ใช้สำหรับสร้างแม่พิมพ์ต้นแบบ (Prototype Molds) หรือแม่พิมพ์ที่มีจำนวนการผลิตต่ำมาก เนื่องจากง่ายต่อการขึ้นรูปและมีต้นทุนต่ำ แต่มีความทนทานต่ำกว่าโลหะมาก

B. ซิลิโคนและยาง (Silicone & Rubber)

ใช้สำหรับสร้างแม่พิมพ์ที่มีความยืดหยุ่นสูง เพื่อใช้ในการหล่อวัสดุที่ต้องมีการปลดแบบที่ซับซ้อน หรือใช้ในงานด้านศิลปะและงานหล่อจำลอง

C. วัสดุสำหรับแม่พิมพ์พิมพ์ (Printing Plate Materials)

ในอุตสาหกรรมการพิมพ์ (Printing) วัสดุที่ใช้จะเน้นที่การถ่ายโอนหมึก

• โลหะอ่อน (Soft Metals): เช่น สังกะสี, ทองแดง ใช้ทำเพลทแกะลาย (Intaglio/Gravure)

• โพลิเมอร์และอะลูมิเนียมแผ่น (Polymer & Aluminum Plates): ใช้สำหรับแม่พิมพ์ออฟเซ็ตที่ต้องการความไวแสงและความละเอียดสูง

• ผ้าใยสังเคราะห์ (Synthetic Fabric/Mesh): ใช้สำหรับทำบล็อกสกรีน (Screen Molds) เพื่อให้หมึกซึมผ่าน

สรุปการเลือกใช้วัสดุ

การเลือกวัสดุผลิตแม่พิมพ์ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลัก 3 อย่าง:

1. วัสดุที่ถูกขึ้นรูป: (เช่น พลาสติกชนิดแข็ง, โลหะหลอมเหลว) ยิ่งวัสดุแข็งหรือร้อนมากเท่าใด แม่พิมพ์ก็ยิ่งต้องใช้เหล็กกล้าที่แข็งแรงและทนความร้อนสูงขึ้น

2. จำนวนการผลิตที่ต้องการ (Production Volume): ยิ่งต้องการผลิตมากเท่าใด (หลักล้านชิ้น) ยิ่งจำเป็นต้องใช้เหล็กกล้าคุณภาพสูงและแพงขึ้นเท่านั้น เพื่อให้แม่พิมพ์มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน

3. ความแม่นยำที่ต้องการ: แม่พิมพ์ที่ต้องการพิกัดความเผื่อ (Tolerance) ที่แคบมาก มักต้องใช้เหล็กกล้าที่ผ่านการอบชุบ (Heat Treatment) ที่เสถียรและละเอียดอ่อน

หัวข้อหลัก   วัสดุผลิตแม่พิมพ์, โลหะแม่พิมพ์, Tool Steel

คุณสมบัติวัสดุ    อายุการใช้งาน (Tool Life), ความแม่นยำ (Precision), ความแข็ง (Hardness), ทนทานต่อการสึกหรอ          (Wear Resistance), ทนทานต่อความร้อน, ต้านทานการกัดกร่อน (Corrosion Resistance),  การชุบแข็ง (Harden)

กลุ่มโลหะหลัก  เหล็กกล้าเครื่องมือ, เหล็กกล้าสำหรับงานเย็น, เหล็กกล้าสำหรับงานร้อน, เหล็กกล้าสเตนเลส, โลหะผสม, อะลูมิเนียมอัลลอย, คาร์ไบด์, ทังสเตนคาร์ไบด์

ตัวอย่างเหล็กกล้า  D2, O1, H13, P20

วัสดุเฉพาะทาง/การพิมพ์   วัสดุคอมโพสิต, อีพ็อกซีเรซิน, ซิลิโคน, ยาง, โลหะอ่อน, โพลิเมอร์, อะลูมิเนียมแผ่น, ผ้าใยสังเคราะห์, บล็อกสกรีน (Screen Molds)

การใช้งานที่เกี่ยวข้อง แม่พิมพ์ปั๊มตัดโลหะ, แม่พิมพ์หล่อโลหะ, แม่พิมพ์ฉีดพลาสติก, แม่พิมพ์ทดลอง (Prototyping Molds), แม่พิมพ์ลากเส้นลวด (Wire Drawing Dies), แม่พิมพ์ออฟเซ็ต, บล็อกสกรีน

ปัจจัยการเลือก    จำนวนการผลิต (Production Volume), ต้นทุน (Cost), พิกัดความเผื่อ (Tolerance), การอบชุบ (Heat Treatment)

1. เหล็กกล้าเครื่องมือ (Tool Steel): หัวใจของแม่พิมพ์

ภาพนี้แสดงก้อนเหล็กกล้าเครื่องมือที่มีพื้นผิวขัดมันวาว อาจจะมีประกายไฟจากการตัดหรือเครื่องมือกลึงเล็กน้อย เพื่อสื่อถึงความแข็งแกร่งและความทนทานของวัสดุหลักที่ใช้ทำแม่พิมพ์

2. แม่พิมพ์สำหรับงานร้อนและงานเย็น (Hot Work & Cold Work Tool Steel)

ภาพนี้แบ่งออกเป็นสองส่วน:

• ฝั่งซ้าย (งานร้อน): แสดงแม่พิมพ์หล่อโลหะที่กำลังทำงานกับโลหะหลอมเหลวที่มีแสงสีส้มแดง แสดงถึงความทนทานต่ออุณหภูมิสูง

• ฝั่งขวา (งานเย็น): แสดงแม่พิมพ์ปั๊มตัดโลหะที่กำลังปั๊มแผ่นโลหะเย็นอยู่ แสดงถึงความทนทานต่อแรงกดและการสึกหรอสูง

3. วัสดุหลากหลายสำหรับแม่พิมพ์เฉพาะทางและการพิมพ์

ภาพนี้แสดงตัวอย่างวัสดุที่หลากหลายที่ใช้ในการทำแม่พิมพ์ประเภทต่างๆ:

• ซ้ายบน: แม่พิมพ์ซิลิโคนที่มีความยืดหยุ่นกำลังหล่อวัตถุที่ซับซ้อน

• ขวาบน: เพลทพิมพ์ออฟเซ็ตอลูมิเนียม กำลังทำงานในเครื่องพิมพ์

• ซ้ายล่าง: แม่พิมพ์คอมโพสิต/อีพ็อกซีที่กำลังสร้างต้นแบบของชิ้นงาน

• ขวาล่าง: บล็อกสกรีน (ผ้าตาข่าย) กำลังใช้พิมพ์ลายบนเสื้อ

Read more »